De ‘applicatie-centrische’ aanpak werkt niet meer. Sterker nog: hij is schadelijk omdat je je data opsluit en zo innovatie en open communicatie onmogelijk maakt. Terwijl juist regionale samenwerking, een soepel lopende zorgketen en preventieve zorg essentieel zijn voor betaalbare, goede en toekomstbestendige zorg. In dit artikel laten we je zien hoe je stappen zet naar een dataplatform en hoe dat de ketenzorg verbetert. 

“Je zult nooit zo ver komen dat iedereen in de zorgketen met hetzelfde systeem wil werken. Er is nou eenmaal geen ‘EPD voor het hele land’. En dat hoeft ook niet. We moeten af van de silo’s. We moeten mensen die al overvraagd zijn niet langer gebruiken als robots voor data-input en we moeten bouwen aan data transparency en een netwerk van zorg. Regionaal, nationaal of zelfs internationaal.”

Dat zei Cedric Steenbeke, Healthcare Industry Technology Strategist bij Microsoft, toen we hem vroegen om zijn visie op de rol van data bij het anders organiseren en leveren van zorg in de hele keten. Bij Rapid Circle delen we zijn visie. Het zorgproces binnen het ziekenhuis is al te complex en dynamisch om 100% in het EPD te implementeren, dus de hele zorgketen zul je nooit in een enkel systeem kunnen onderbrengen. De beste manier om samenwerking beter, effectiever en efficiënter te maken is het bevrijden en veilig delen van data, zodat iedere partner in de keten met die data zijn eigen processen continu kan verbeteren.

Het belang van goede samenwerking in de zorgketen

Zorgprocessen beginnen en eindigen niet bij de deur van het ziekenhuis. In tegendeel. Regionale samenwerking en goede ketenzorg zijn essentieel voor het betaalbaar en kwalitatief goed houden van de zorg in de komende decennia. Betere samenwerking in de keten haalt inefficiënties en dubbel werk uit het proces en zorgt zo voor verbeteringen en besparingen. Maar het uitwisselen van data is ook een absolute voorwaarde voor het maken van de stap van curatieve naar preventieve zorg. Voorkomen of sneller signaleren van gezondheidsproblemen zal uiteindelijk de zorg én beter, én betaalbaarder maken.

Maar om processen over de hele keten beter te organiseren, hebben alle zorgaanbieders meer informatie nodig dan ze nu hebben. Die nodige data is er grotendeels al. We hebben bijvoorbeeld devices bij mensen thuis, biometrische bronnen en researchdata. Bovendien hebben alle ketenpartners uitgebreide data over individuele patiënten. Toch komen al die databronnen meestal niet samen. Soms omdat inzicht ontbreekt in welke data nu eigenlijk waar te vinden is, soms omdat keuzes over data- en innovatiestrategie op zich laten wachten en vaak ook gewoon omdat er aan de IT-kant niet genoeg mensen beschikbaar zijn. Daarnaast is data vaak ongestructureerd en moeilijk uitwisselbaar.

De uitdagingen die ziekenhuizen en ketenpartners hebben, zijn niet uniek voor de zorg. Het zijn kwesties die we in alle branches zien. Maar de zorg als proces is wel uniek. En complex, waardoor innovaties uit andere branches niet altijd één op één toe te passen zijn.

Maar de zorg heeft ook een enorm voordeel: omdat er nauwelijks sprake is van concurrentie en omdat de mensen in de zorg een grote drive hebben om de allerbeste zorg te leveren, is er een grote bereidheid om samen te werken en data uit te wisselen.

En dat het ook praktisch kan, zien we bijvoorbeeld bij de Zeeuwse zorggroep, en Rapid Circle klant, ZorgSaam. Zij realiseerden een dataplatform waarop zowel ketenpartners als patiënten hun eigen informatievoorziening kunnen organiseren.

Stappen zetten naar een dataplatform

Hoe zet je de juiste stappen naar een dataplatform, en dus naar de toekomst van de zorg? Wilco Turnhout, co-founder en Chief Strategy Officer bij Rapid Circle, zegt daar dit over: “Wat mij betreft doe je dat door te starten met datamanagement in Azure. Dan kun je vanuit dat data platform data beter inzichtelijk maken, combineren en daarna uitwisselbaar te maken. Parallel daaraan werk je aan goede data governance. Wij doen dat nu voor diverse ziekenhuizen. Na deze eerste stap kun je gaan kijken naar innovaties, nieuwe technologieën en applicaties die de data gaan gebruiken en nieuwe manieren van zorg leveren mogelijk maken. Met een open dataplatform kun je ook aansluiten bij uitwisselingsplatformen zoals CumuluZ, mPlify van de mProve ziekenhuizen, het Health Intelligence Platform Santeon (HIPS) en de zorginformatiebouwstenen van Nictiz. Dit kan allemaal zonder direct over te hoeven stappen naar een complete cloudoplossing.”

Waarde halen uit data: kies de juiste use cases

Om je eerst een beter beeld te geven van wat er mogelijk is met data in de zorg, vroegen we ook Louis de Roo, datastrateeg bij datamanagementspecialist en Microsoft Gold Partner E-mergo, naar zijn visie. Samen kwamen we tot een aantal basisregels voor het vinden van maximale waarde in data en innovatie voor de zorg:

1. Kijk waar je nu al veel data hebt. Er is in de zorgketen ontzettend veel informatie nu al beschikbaar. Vaak heeft het genereren van die data veel tijd en energie gekost. De meeste gegevens zijn immers handmatig door een medewerker in systemen gezet. Zoek dus in eerste instantie waarde in data die je al hebt en ga pas daarna kijken naar het verzamelen van meer data.
2. Leer het proces beter kennen. Organisaties hebben meestal geen volledig beeld van hun processen. Om te vinden waar de winst zit, moeten IT’ers en dataspecialisten dus op de werkvloer gaan meelopen met zorgprofessionals. Zo doe je veel bruikbare kennis op.
3. Verander de creatie van data. Hoe bruikbaar data zijn, hangt grotendeels af van hoe ze gestructureerd zijn. Het goed gestructureerd vastleggen van data, liefst geautomatiseerd, zorgt dus dat je sneller kunt innoveren en meer waarde levert.
4. Zoek processen met veel ruimte voor verbetering. Begin dus niet bij finance, want processen daar zijn vaak al ver geautomatiseerd en geoptimaliseerd. Daar zit dus weinig winst. Hetzelfde geldt vaak voor logistieke processen.

De Roo, een ervaren dataspecialist, zegt over dat laatste punt het volgende: “Begin het liefst in het hart van de operatie. Want daar hebben innovaties de meeste impact. Gebruik data om te zorgen dat mensen betere beslissingen kunnen nemen. Concentreer je niet op het management of op planning en routing. Daar kán winst in zitten, maar alleen als ze echt heel inefficiënt zijn.”

Betere beslissingen: hoe het werkt

“Zorgverleners kijken heel vaak naar lijstjes,” vertelde De Roo ook. “Welke medicatie slikt een patiënt? Welke behandelingen zijn er gedaan? Lijstjes met gemaakte afspraken, contactmomenten of controles. Op basis van dat soort lijstjes nemen professionals continu beslissing, soms op leven en dood. Daarvoor hebben ze veel logica ‘in hun achterhoofd’.”

Zorgprofessionals doen dus dag in, dag uit veel foutgevoelig denkwerk onder grote tijdsdruk. Het ondersteunen van betere beslissingen begint met zorgen dat je mensen altijd de juiste data hebben. Maar het kan veel verder gaan dan dat. Je wilt de uiteindelijke beslissing nooit bij de zorgverlener weghalen, maar AI kan wel een groot deel van het analyseproces aanvullen en ondersteunen.

Apps, context en gegevens

De volgende vraag is: kan het EPD beslissingen wel goed genoeg ondersteunen? Geen enkele individuele applicatie, ook het EPD niet, zal altijd real time alle nodige data hebben, zodat mensen op verschillende plekken op verschillende momenten op meerdere schermen aan het kijken zijn. Je wilt databronnen juist ontsluiten en combineren op een manier die bij de context past. Een mobiele app is daar perfect voor. Geautomatiseerd terugschrijven naar het EPD wordt langzaamaan ook mogelijk, hoewel het altijd belangrijk blijft om het ‘vier ogen principe’ consequent toe te passen en te zorgen voor goede datakwaliteit.

Alle apparaten zijn aangesloten

Inmiddels leveren alle apparaten in je zorgproces data op. Er is snelle winst te halen door die data beschikbaar te maken. Op patiëntniveau levert dat misschien in eerste instantie privacyvragen op, maar je kunt beginnen met anonieme, geaggregeerde data. Heb je bijvoorbeeld alle pacemaker-data van patiënten in je regio, of zelfs het hele land, dan kun je die gebruiken om patronen te zien. Die kennis helpt je vervolgens om bij individuele patiënten problemen voor te zijn.

6 belangrijke uitdagingen

Mogelijkheden genoeg, maar er zijn ook uitdagingen. Data uitwisselen is technisch lang niet altijd makkelijk, omdat systemen vaak niet goed integreren en dataformaten niet aansluiten. Terwijl het uitwisselen van data op een open platform juist een absolute voorwaarde is voor innovatie in de zorg. Dit zijn de 6 belangrijkste zaken die de transformatie van de zorg, binnen en buiten het ziekenhuis, kunnen vertragen:

1. Datasilo's 

Ten eerste zijn er natuurlijk het EPD en andere applicaties in de zorgketen die data opsluiten in hun eigen database, waar ze moeilijk te benaderen en nauwelijks bruikbaar zijn. Maar ook andere databronnen, organisaties en devices leveren vaak technische uitdagingen op. Het bevrijden van die data uit dit soort afgesloten silo’s is de eerste uitdaging die je aan moet gaan om datagedreven zorg door de hele keten te laten slagen.

2. Ongestructureerde gegevens

Een gerelateerde uitdaging is het gebrek aan structuur van veel data. Het invoeren van gespreksverslagen en diagnoses in tekstvelden heeft decennialang enorme hoeveelheden ongestructureerde data geproduceerd. In hun huidige vorm zijn die teksten niet bruikbaar voor andere toepassingen. Om de data te kunnen bevrijden, kun je inmiddels gelukkig AI inzetten die teksten begrijpt, analyseert en omzet naar gestructureerde data.

3. Onzekerheid over wat wel en niet mag

Dan is er de privacywetgeving. Door de, terecht, strenge regels voor het omgaan met patiëntgegevens ontstaat soms het idee dat er helemaal niets kan met data. Maar in feite is er binnen de wet- en regelgeving, en binnen de moderne eisen van cybersecurity, ontzettend veel mogelijk. Microsoft-infrastructuur voldoet aan de hoogste normen en alle wettelijke eisen. Bovendien biedt een goed ingericht hybride dataplatform meestal juist meer mogelijkheden voor het beperken van toegang en het inrichten van compliance en governance. Dat neemt natuurlijk niet weg dat je altijd moet zorgen dat je de juiste toestemmingen hebt om data te gebruiken.

4. Onduidelijkheid over eigenaarschap

Zodra je een dataplatform inricht voor de hele zorgketen, krijg je onvermijdelijk vragen over eigenaarschap. Van wie zijn de data? Wie is verantwoordelijk voor techniek en onderhoud? Wie neemt de beslissingen over ontwikkeling en configuratie? Onduidelijkheden op dit front kunnen innovatie sterk vertragen. Goede samenwerking begint dus met goede afspraken, ook over data governance en compliance.

5. Gebrek aan digitale vaardigheden

Zorgverleners werken in feite heel datagedreven. Ze verwerken continu grote hoeveelheden informatie van verschillende systemen en bronnen. Maar de vaardigheden en het enthousiasme om de bestaande situatie te analyseren en te verbeteren ontbreken vaak. Terwijl je dat juist nodig hebt voor innovatie..

6. Focus op outputdata

‘Data’ wordt vaak nog als synoniem gezien van ‘bedrijfsinformatie’. Maar dat is niet hoe wij ernaar kijken. De visie van De Roo: “Zoals we nu met data omgaan is niet effectief. We kijken vooral naar output, en dus per definitie naar het verleden. Je moet de data in het proces brengen om er effectief mee te kunnen werken. De data dus veel eerder inzetten, waar ze echt nut hebben. Niet meer sturen op KPI’s en dashboards, maar data gebruiken om betere beslissingen te ondersteunen. Want als je vroeg in een zorgtraject de juiste beslissingen neemt, bespaar je veel tijd, kosten en werk.”

De visie van Microsoft: naar een open platform

Steenbeke en Microsoft kunnen zich daarin vinden: “Als je klinische data, administratieve data en data van devices zoals thuisdialyse-apparaten of bloedsuikermeters samenbrengt krijg je een volledig patiëntbeeld Daarmee kun je beter samenwerken, AI gebruiken en efficiënter onderzoek doen ene kunt daarvoor oplossingen van derden inzetten of zelf ontwikkelen. De data staat daarbij centraal en bij Microsoft bouwen we aan een hybride, open platform, met open datastandaarden zoals FHIR, OpenEHR en OMOP. Microsoft Cloud for Healthcare komt voort uit die visie: wij kiezen bij Microsoft altijd voor een modulair, hybride platform. Wij leveren Azure, Microsoft 365 en Microsoft Dynamics als bouwstenen. Daarmee heb je een vertrouwde omgeving met bewezen diensten en oneindige capaciteit voor het werken met zo veel data als je wilt.”

“Natuurlijk zitten daar uitdagingen in. Er zijn lokale afwijkingen en niet ieder systeem is hetzelfde, dus moet je data op één lijn brengen om te kunnen koppelen. En je wilt dit natuurlijk doen op een veilig en compliant platform. Als je zo'n gezamenlijke trusted environment hebt, kun je toewerken naar een een ‘health care USB’: een standaard die zorgt dat je overal alles kunt inpluggen wat je nodig hebt en dat het gewoon werkt. De subset van data die je wilt, in het formaat dat je wilt. Als het ziekenhuis, de huisarts, het revalidatiecentrum en alle anderen in de keten efficiënt data kunnen delen wordt zorg echt ketenzorg.”

eBook: De Toekomst van de Zorg begint nu

Ontdek hoe een technologische transformatie uw ziekenhuis de komende jaren kan helpen de uitdagingen het hoofd te bieden. Dit eBook verkent de cloud als het innovatieplatform voor het vormgeven van de toekomst van de gezondheidszorg, het anders omgaan met gegevens en applicaties en het toekomstbestendig maken van uw werkplek. Expertinzichten van Microsoft, E-mergo, Weolcan en Rapid Circle laten zien hoe hun producten de gezondheidszorg van de toekomst in uw ziekenhuis kunnen vormgeven.