Als ziekenhuis heb je de komende jaren een enorme uitdaging te overwinnen. Aan de ene kant kost het steeds meer moeite om de roosters rond te krijgen, omdat er te weinig mensen zijn en het aantal mensen dat in de zorg wil werken eerder af- dan toeneemt. Aan de andere kant hebben mensen meer zorg nodig en worden je behandelingen specialistischer en duurder. Maar goed, dat weet je natuurlijk allemaal. De vraag is: wat gaan we eraan doen?

Een aantrekkelijke werkgever zijn, efficiënter worden én betere zorg bieden? Dat is wel heel veel om tegelijkertijd na te streven. Althans, met de huidige manier van samenwerken en met de huidige technologie.

Daarom zijn veel ziekenhuizen wereldwijd hard aan het nadenken over het anders organiseren en anders leveren van zorg. Daarbij komen ze veel hindernissen tegen. Op technisch vlak, maar ook in de organisatie. In een serie van zes artikelen, waarvan dit het eerste is, schetsen we ons beeld van de rol van technologie in de toekomst van de ziekenhuiszorg.

Je hebt als ziekenhuis geen keuze. Je IT-strategie moet veranderen en wendbaar worden, anders kun je niet mee met de veranderingen die gaan komen. Daar staat tegenover, dat je niet alles in één keer hoeft te doen. Als je nu een solide basis legt, ben je straks klaar om in stappen te innoveren, te veranderen en te profiteren van vernieuwingen die beschikbaar komen. Je digitale basis zorgt voor wendbaarheid, om die vernieuwingen toe te kunnen passen.

Hoe ziet de toekomst van de zorg eruit?

Hoe de toekomst van de zorg eruitziet is nauwelijks te voorspellen, maar er zijn overduidelijk ontwikkelingen die om een antwoord vragen. Op het gebied van personeel bijvoorbeeld. Op dit moment werkt een kwart van werkend Nederland in de zorg. Maar als we de zorg niet veranderen, hebben we heel binnenkort nog meer mensen nodig die in de zorg willen werken. Die zijn er simpelweg niet.

Om met de beschikbare mensen en binnen de beschikbare budgetten de zorg betaalbaar te houden voor iedereen, horen we dat we in Nederland hier naartoe zouden moeten werken:

1. Zorg anders organiseren. In deze eerste stap is de vraag: hoe kunnen we dezelfde zorg leveren, maar efficiënter en effectiever, zonder in te leveren op patientveiligheid en patientbeleving. We kunnen technologie bijvoorbeeld gebruiken om zorg op andere plaatsen en tijden te leveren, door iemand anders, of op afstand. Ook kunnen we - met hulp van technologie en data - efficiënter plannen, minder dubbel werk en dubbele administratie doen en elkaar beter informeren. Diagnoses kunnen sneller en effectiever door een ‘extra paar ogen’. Dat kan dan een collega zijn die op afstand meekijkt, maar ook een algoritme dat op basis van data de professional ondersteunt.
2. Zorg anders leveren. De volgende stap is om ook echt andere behandelingen te gaan leveren. Klinische behandelingen vervangen door poliklinische, bijvoorbeeld. Of, met behulp van technologie, zorgen dat patiënten sneller naar huis kunnen of zelfs helemaal thuis kunnen blijven. Professionals hebben veel ideeën voor het innoveren van de zorg, IT moet klaar zijn om innovaties te ondersteunen en perfect te laten werken.
3. Vol inzetten op preventie. Curatieve zorg is veel duurder dan preventieve zorg. Op voorwaarde dat je preventie optimaal en effectief inzet. Data is daarbij cruciaal, dus moeten we data wel bereikbaar en uitwisselbaar maken.

Begin nu met het bouwen van de fundering

Op dit moment hebben de meeste ziekenhuizen nog niet de solide basis die ze nodig hebben om klaar te zijn voor deze ontwikkelingen. IT is nog druk bezig met het aan de praat houden van het netwerk en het updaten van applicaties, niet met het bouwen van een fundament voor innovatie. En natuurlijk is het dagelijks onderhoud van het landschap belangrijk, maar als ziekenhuis zoek je daarnaast snel een antwoord op de vraag: ‘Waar willen we de komende 10 jaar met de zorg naartoe?’

Dat vraagt een verregaande transformatie van je organisatie, je cultuur, je competenties en je technologie. Het doorvoeren van steeds kleine verbeteringen aan de huidige omgeving is een doodlopende weg. Die omgeving bestaat namelijk uit losse applicaties, met het EPD als belangrijkste, waarin de data zit opgesloten. Dat maakt samenwerken en uitwisselen moeilijk. Veel data is bovendien opgeslagen in tekstvelden, pdf-documenten en memo’s. Digitale systemen kunnen dat soort data niet gebruiken. Terwijl je voor het inzetten van nieuwe technieken, zoals machine learning en forecasting, juist data uit allerlei verschillende bronnen wilt kunnen combineren. Als je nog aan die transformatie moet beginnen op het moment dat je nieuwe technologie wilt gaan gebruiken, loop je vertraging op.

Het is dus nú tijd om je data te bevrijden. Want het is tijd om anders te gaan werken en samenwerken. Om minder ‘applicatiegericht’ en vanuit het EPD te gaan denken en de stap te zetten naar ‘platformdenken’. Dat is veel meer dan een technische verandering. Het is een verandering van cultuur en mindset. Dit soort veranderingen gaat langzaam: het veranderen van je interne cultuur kan 3 tot 5 jaar duren.

Daarom moet je nu beginnen.

Cloudstrategie als innovatieplatform

Natuurlijk heb je voor deze uitdaging een heldere en ambitieuze cloudstrategie nodig. Maar het zou een grote fout zijn om de toekomst van de zorg puur als een technologiekwestie te zien. In onze visie is de cloud het innovatieplatform dat je gebruikt om nieuwe manieren van werken te ontdekken en te gebruiken.

De overstap van het applicatie-denken naar een platformmodel schept bovendien de juiste omstandigheden voor het ontstaan van een ‘zorg-ecosysteem’, waarin alle spelers in de keten – huisarts, ziekenhuis, revalidatiecentrum, fysiotherapeuten, ouderenzorg, GGZ, GGD, en zo voort – kennis en informatie uitwisselen, beter samenwerken en uiteindelijk samen zorg anders organiseren.

En de ene innovatie leidt naar de andere, omdat enthousiasme ontstaat in je organisatie, terwijl cloudtechnologie je tegelijk meer grip geeft op beveiliging, privacy, compliance en budget. En we zien dit al wel gebeuren in de markt. Er zijn hele mooie samenwerkingen gaande tussen ziekenhuizen, GGD’s en thuiszorg bijvoorbeeld. Daar zien we dat de wil er is, maar dat de techniek vaak de remmende factor is. Een gezamenlijk cloudplatform, met een goed ingericht data lake en applicaties die samenwerken, zou die ontwikkelingen sterk versnellen. Want het gaat nog veel te langzaam.

Microsoft Cloud for Healthcare: platform voor zorginnovatie

Om ziekenhuizen te helpen om de transitie naar een cloudplatform snel en veilig te maken, ontwikkelde Microsoft een industry cloud voor de zorg. Microsoft Cloud for Healthcare is een integraal platform voor zorginnovatie. Het zoekt daarbij de balans tussen kant en klare functionaliteiten en het bieden van ruimte om zelf processen te bouwen of te werken met tools van derde partijen, en biedt mogelijkheden voor integratie en uitwisseling buiten de eigen organisatie.

Cloud for Healthcare is dus geen alomvattend systeem waar alles in zit, maar een open model, waar je allerlei platformen en systemen op kan aan sluiten zijn. Belangrijke applicaties, zoals het EPD, blijven onafhankelijk functioneren en is veel ruimte om te kiezen voor applicaties die niet van Microsoft zijn. Wij zien Cloud for Healthcare vooral als een mooie inspiratie voor de toekomst. De visie achter Cloud for Healthcare gaat uit van vier hoofdthema’s:

1. De patiënt van informatie voorzien. Want een beter geïnformeerde patiënt heeft een betere ervaring en self-service scheelt het ziekenhuis veel werk.
2. Professionals onderling beter laten communiceren. Door alternatieven te bieden voor telefoon en fysiek overleg zorgt Cloud for Healthcare dat bestaande processen efficiënter worden.
3. De arts beter ondersteunen. Artsen brengen te veel tijd achter een computer door. Microsoft kocht recent bijvoorbeeld Nuance, een AI-toepassing die niet alleen gesprekken tussen arts en patiënt omzet in tekst, maar ook medische termen, symptomen en behandelingen kan herkennen en zo grotendeels automatisch kan rapporteren in het EPD. Dat scheelt veel tijd, het zorgt dat de arts meer aandacht heeft voor de patiënt, het maakt rapportages vollediger en beter en het genereert gestructureerde, bruikbare data.
4. Logistieke operatie optimaliseren. Vrijwel alle andere bedrijfstakken gebruiken data al om hun logistieke processen te stroomlijnen. Een ziekenhuis is geen webwinkelmagazijn of metaalwerkplaats – de processen zijn nou eenmaal complex – maar toch is er ook op dit gebied veel te winnen. Snel, makkelijk en veilig patiëntdata uitwisselen maakt het bijvoorbeeld veel beter mogelijk om zorg voort te zetten in een ander, gespecialiseerd ziekenhuis. Het monitoren van ziekteverzuim helpt je voorspellen of je volgende week genoeg personeel hebt voor de operatiekamers.

“De meeste nieuwe zorgtoepassingen zijn cloud-toepassingen,” aldus Frank Stavenuiter, Healthcare Lead bij Microsoft. “Dat betekent dat jouw data ook naar de cloud moet om ze te kunnen gebruiken. De kern van je dataplatform is dan je data lake. Hoe meer data je bij elkaar brengt, hoe meer je leert. Het bundelen van data uit verschillende ziekenhuizen helpt je bijvoorbeeld om resultaten van verschillende behandelingen te vergelijken en zo nieuwe medische kennis te genereren. Om dit mogelijk te maken bouwt Microsoft aan een open platform dat ruimte geeft aan allerlei innovaties en allerlei aanbieders.”

Op weg naar betere zorg, beter werk en betere samenwerking

Hoe je reis naar de toekomst van de zorg er precies uitziet, dat hangt van jouw situatie en doelen af. Een exact stappenplan kunnen we je dus niet geven. Maar dat je met de basis moet beginnen staat vast. Gelre Ziekenhuizen heeft deze stap al gezet.

Betere ketenzorg in de cloud

Beter samenwerken met ketenpartners staat hoog op de prioriteitenlijst. En samenwerken is meer dan ‘elkaars nummer hebben en bellen in noodgevallen’. De meeste ziekenhuizen en zorgregio’s beseffen dat heel goed. En overal in Nederland denken zorgprofessionals, bestuurders en IT’ers na over hoe zaken beter zouden kunnen werken. Steeds meer ziekenhuizen komen daarbij tot de conclusie dat het geen zin heeft om daar alleen over na te denken. Het ziekenhuis is maar één stap in de keten. Ketenpartners en externe partijen willen niet de data van het ziekenhuis gebruiken. In ruil daarvoor delen ze uiteraard ook hun data. Zo bouw je, op een platform van bevrijde data, aan een zorg die minder werk is, maar beter werkt.

Geef uw mensen een moderne werkplek

Je wilt als ziekenhuis het werk goed organiseren én een aantrekkelijke werkgever zijn. Een moderne digitale werkplek houdt veel frustratie en onnodig handwerk bij je mensen weg. Hij is ook een essentiële schakel in alle digitale werkprocessen en in het toegankelijk maken van data.

Automatiseer en ondersteun processen, ook buiten het EPD

Je kunt niet ieder zorgproces ondersteunen in je EPD. Veel ziekenhuizen hebben dat jaren geprobeerd en zitten nu met een moeilijk te onderhouden systeem, dat niet samenwerkt met andere systemen en ketenpartners. Low code-oplossingen als Microsoft Power Platform kunnen daarbij een uitkomst zijn. Er zijn bovendien veel processen binnen je ziekenhuis die nu nog helemaal niet digitaal ondersteund worden, zoals het controleren van medicatie of het inroepen van hulp van een collega. Ook in deze ‘ongestructureerde processen’ is met slimme automatisering nog een wereld te winnen.

Situaties ontwikkelen zich snel in een ziekenhuis. Als de telefoon gaat, of een patiënt drukt op de bel naast het bed, is nooit meteen duidelijk wat er aan de hand is. Een cloudplatform kan telefonie combineert met andere vormen van communicatie en verrijkt de conversatie op een veilige manier met data die bij de context past. Zo weet iedereen wat er aan de hand is en wat de volgende actie moet zijn.

eBook: De Toekomst van de Zorg begint nu

Ontdek hoe een technologische transformatie uw ziekenhuis de komende jaren kan helpen de uitdagingen het hoofd te bieden. Dit eBook verkent de cloud als het innovatieplatform voor het vormgeven van de toekomst van de gezondheidszorg, het anders omgaan met gegevens en applicaties en het toekomstbestendig maken van uw werkplek. Expertinzichten van Microsoft, E-mergo, Weolcan en Rapid Circle laten zien hoe hun producten de gezondheidszorg van de toekomst in uw ziekenhuis kunnen vormgeven.